YİB Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Yıllık iş birimi kısaltması olarak bilinen YİB, işletmelerin niteliksel açıdan hangi sınıfın içine dahil edilebileceği konusunda güvenilir bir hesaplama yapılabilmesi için KOSGEB tarafından yürürlüğe konulmuş bir terimdir. YİB’in doğru bir şekilde hesaplanabilmesi için her şeyden önce “YİB Nedir?” sorusunun cevabının verilmesi gerekir.

KOSGEB YİB Nedir?

KOBİ’lerin tanımlanabilmesi ve niteliksel açıdan sınıflandırılabilmesi amacı ile Bakanlar Kurulu tarafından yayınlanmış olan bir yönetmelik doğrultusunda YİB hesap edilmeye başlanmış bulunuyor. Yıllık iş biriminin en doğru şekilde hesaplanabilmesi için ilk olarak Resmi Gazete’de yayınlanmış olan tanımına bakmamızda fayda var. 18 Kasım 2015 yılında amaç isimli bölümde yer alan bilgilere göre yıllık iş birimi, bir işletmenin bir yıl içinde tam zamanlı olarak işletme içinde ya da dışında işletme adına çalışan kişi sayısını belirtiyor.

YİB Hesaplama

YiB hesabının yapılabilmesi ve işletmenin nasıl sınıflandığını görebilmeniz için çeşitli verilere sahip olmanız gerekir. “İlgili Olduğu Mali Yıl” isimli formun altında yer alan YİB, net satış hasılatı ve mali bilanço toplamı bölümlerinden biri olan yıllık iş birimi hesabını muhakkak doldurmak mecburiyetindesiniz. İş yerinin hangi sınıfta yer aldığını öğrenebilmek için ilk olarak o yılın tarihini girmeli ve ardından yılını doldurmuş olan hesaplamaları girmelisiniz. Bu noktada iş yerleri tarafından onay verilmiş olan hesap dönemine ait bilgileri girmeniz gerekir. Bununla birlikte yeni kurulmuş bir iş yerinde bu hesabı yapmak istiyorsanız yapmanız gereken şey o yıla ait verileri girmek olur. Bu konu ile ilgili bir örnek vererek YİB hesaplama işlemlerini gerçekleştirelim.

Bu noktada bir market çalıştırdığınızı düşünelim. Bu market yıl içinde birçok farklı çalışanlar farklı süre dilimi dahilinde çalışmış olsun.

A kişisinin 100 gün, B kişisinin 120 gün, C kişisinin 300 gün, D kişisinin 210 gün ve E kişisinin 60 gün çalıştığını varsayalım. Burada önemli olan şey bir yıl içinde markette çalışan kişilerin toplam çalıştıkları gün sayısını bulmak. Bu sebeple de yapmamız gereken şey beş çalışanın çalıştığı günleri toplamak olacak. Beş sayıyı da toplayınca 790 sonucuna ulaşıyoruz. Bu durumda yıl içinde markette çalışan kişilerin toplam çalıştığı gün sayısı 790 oluyor. Şimdi ise bu değerin ortalamasını bulmamız gerektiği için ve bir yılın 360 günden oluştuğunu varsaydığımız için 360’a böleceğiz. 790/360 yaptığımız zaman ise 2.19 ortalamasına ulaşmış oluruz. Böylelikle bu marketin yıllık iş birimi 2.19 olmuş oluyor.

Bu noktada dikkat edilmesi gereken şey bu tür bir hesaplamanın yapılacağı zaman birinci dereceden yakını ölen bir kişi tarafından kullanılan ya da doğum sebebiyle kullanılan izinlerin hesaba dahil edilmeyeceği olur. Diğer yandan bu tür bir hesabı şirketin çalışanı olarak yapıyorsanız unutmamanız gereken şey hesaba kendinizi dahil etmek olur.

Bu konuyu bir de işletme bakış açısıyla yaklaşarak anlatalım. Bir işletme sahibi olarak böyle bir hesap yapmadan önce kimleri çalışan olarak hesap etmeniz gerektiğini de bilmeniz gerekir. Bu kişiler şu şekilde sıralanabilir:

• İş yeri sahibi ve yöneticiler,
• Bakım ve onarım ekipleri gibi işletmenin dışında çalışmakta olup işletmenin bir parçası olan kişiler,
• İşletme tarafından ödenen kişi ya da kişiler topluluğu,
• Herhangi bir miktarda para karşılığında ya da para karşılığı olmaksızın çalışmakta olan aile bireyleri,
• Bir başka işletmenin adına çalışmayan ve bahsi geçen işletmenin ticari bir temsilcisi olan kişiler,
• İşletme çalışanları.

Tüm bu kişilerin hesaba dahil edilmesinin ardından, bu hesabın son mali yıl üzerinden yapılması gerektiğini de unutmayın. Mali yıl süresi dahilinde 30 işçinin tam gün çalıştığını varsayalım. Diğer yandan 10 işçinin de yarım gün çalıştığını düşünelim. Son olarak da bir sene içinde yalnızca mevsimsel olarak çalışan yani bir yılın yalnızca çeyreğinde iş yerinin bir parçası olan 60 kişi olduğunu düşünelim.

Bu durumda 30 ile 1’i çarparak 30 sonucuna; 10 ile 0,5’u çarparak 5 sonucuna ve 60 ile çeyreği çarparak 15 sonucuna ulaşırız. Daha sonra bu sayıları toplayıp 50 sayısına ulaşırız. Bu işletmenin yıllık iş birimi 50’dir. Bu da bir başka hesaplama yöntemi olarak kullanılabilir.