Sigortam Yatıyor mu? Sigortam Var mı? Ödeniyor mu?

Yeni bir iş yerinde çalışmaya başlayanların en çok merak ettiği konuların başında “Sigortam yatıyor mu?” sorusu gelir. Bir işletmede sigortasız işçi çalıştırmanın kesinlikle yasak olduğu ve ağır cezai yaptırımlara tabi tutulduğu bilinse de; sigorta durumunu sorgulamak ve sosyal güvencesinin yatırıldığından emin olmak her çalışanın en doğal hakkıdır. Özellikle işçi ile işveren arasında güven ilişkisinin henüz kurulmadığı işe başlangıç döneminde bu konu oldukça önem taşır.

Bir çalışanın hem güncel olarak sağlık güvencesinden faydalanabilmesinin hem de geleceğine ve ailesine yatırım yapabilmesinin tek yolu sosyal güvencedir. İş kazası ya da meslek hastalığı gibi durumlarda, yıllık izne ya da analık iznine ihtiyaç duyulan hallerde de sigortanın olmaması işçi yönünden çok büyük dezavantajdır. “Sigortam var mı?” endişesi taşıyan bir çalışan, ileride meydana gelebilecek hastane ihtiyaçları sırasında mağdur olmamak ve emekliliğin getireceği haklardan mahrum kalmamak için mutlaka bu konuyu araştırmalıdır.

Sigortamın Başladığını Nasıl Öğrenebilirim?

İşe başladığınız halde işvereninizin sigorta bildiriminizi yapmayı geciktirme ve bunu daha ileri bir tarihe erteleme hakkı yoktur. 5510 sayılı İş Kanununa göre bir işçi çalışmaya, mesleki eğitime ya da staja başlamadan en geç 1 iş günü önce Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi ile kuruma bildirilmelidir. Kuruma ilk defa iş yeri bildirgesi veren işletmeler ve çeşitli istisnai haller için bu süre en fazla 1 aya kadar uzayabilir.

Kayıt dışı istihdam yoluna giden işverenlere, çalışma gününe göre yüksek miktarda idari para cezaları uygulanır. 1 gün bile sigortasız çalıştırılan işçinin yaşayacağı iş kazası gibi ciddi durumlarda ise iş yerinin kapatılması dahi söz konusu olabilir.

Sigortam Ödeniyor mu?

Bir dönem devlet kurumlarındaki evrak akışını kontrol etmek oldukça zor olduysa da, günümüzde e-devlet hizmeti sayesinde kolayca hizmet dökümü sorgulaması yapılabilmektedir. SGK sorgulama işlemini gerçekleştirebilmek için e-devlet şifresi ile www.turkiye.gov.tr sitesinde hizmet veren Sosyal Güvenlik Kurumunda sorgulama yapmak gerekir. E-devlet şifresi olmayanlar PTT şubelerine başvurarak bu şifreyi edinebilir ya da diğer giriş seçenekleriyle sisteme giriş yapabilirler.

E-devlet hizmetinde 4A SGK Hizmet Dökümü olarak ayrılan alan; sigortalının ilk işe giriş tarihinden itibaren tüm işe giriş ve çıkış tarihleri ile prim günlerini göstermektedir. “Sigortamın yattığını nasıl öğrenebilirim?” şeklinde arayışta bulunan kişiler bu hizmet dökümünde işveren tarafından maaşlarının doğru yansıtılıp yansıtılmadığını da kontrol edebilirler. Hizmet dökümünde aynı zamanda çalışan kişiye ait resmi bilgiler, sigorta primini yatıran şirkete ait bilgiler, sigortalının primlerinin ödenme tarihleri ve miktarları, sigortalının ilk kez işe başladığı gün ve sigortalının çalıştığı toplam gün sayısı da bulunur.

Hizmet dökümündeki bilgilerin tamamı, özellikle emeklilik haklarının ve emekli maaşının hesaplanmasında birincil önceliğe sahip olduğu için her çalışan bu sorgulamayı yapmalıdır. Kimi durumlarda işe başlama tarihi; emeklilik hesaplamasını doğrudan etkileyebilmektedir. İşletme tarafından geç yapılan bir bildirim neticesinde çalışan mağdur olabilir, daha geç yaşta emekli olmak zorunda kalabilir.

İşverenden aylık olarak bordro bilgisini talep etmek de çalışanın kanunca korunan haklarından biridir. Bu pusulada, işçiye yapılan asıl ücret ödemesinin yanı sıra fazla mesai, genel tatil ücreti gibi ek ödemelerin de listelenmesi gerekir. Maaş bordrosu vermeyen işveren tekrar idari para cezalarıyla karşı karşıya kalabilir.

Sigortam Yatmıyor, Ne Yapabilirim?

Eğer işe başladığı halde işçinin sigortası başlatılmıyor ve bunun için çeşitli açıklamalar öne sürülüyorsa, ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi aracılığıyla ihbar ve şikayette bulunma hakkı saklıdır. 170 nolu telefonu arayarak bakanlığa ulaşmak mümkün olduğu gibi, e-mail ile de şikayette bulunulabilir. Bu hizmette en az 3 iş günü içerisinde çalışana dönüş sağlanmaktadır. İhbar ve şikayetlerde talebe göre çalışanın kimliğinin gizli tutulması mümkündür.

ALO 170’e yapılan şikayetlerin yanı sıra iş mahkemesi tarafından görülen davalarda da kanun sigortasız çalıştırılan işçinin lehinedir. İş yeri ile ilgili yapılan denetim ve değerlendirmelerde sigortasız çalıştırılan işçi sayısına ve süresine göre oldukça ağır para cezaları söz konusu olabilir.