Sigortalı Olarak Çalışanlar Yetim Aylığı Alabilir mi?
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, belirli araştırmalar ve incelemeler yaparak, vefat eden kişinin eş ve çocuklarına yetim maaşı adı altında maddi açıdan destek sağlıyor. Ölen kişinin yakınlarının maddi açıdan yaşayabilecekleri olası mağduriyetlerin önüne geçmek amacı taşıyan yetim aylığı her ay veriliyor. Her türlü borçlanma süresi haricinde minimum 5 yıl sigortalı olup toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi yatırılmış sigortalı çalışanın hak sahiplerine, yazılı talepte bulunmaları dahilinde ölüm aylığı ödemeleri yapılıyor.
Yetim Aylığı Ne Kadar ve Kimler Yararlanabilir?
5510 sayılı kanunun mevzuatına göre; vefat eden sigortalı kişinin dul eşine aylık bağlanabilmesi için, eşin yeniden evlenmemiş olması gerekir. Toplumun genel algısının tersine dul eşin yalnızca kadın olması şartı yoktur, erkek de olabilir. Vefat eden sigortalının dul eşinin çalışması ya da emekli olması yetim aylığı alıp almama konusunda belirleyici değildir. Bu kıstas yalnızca bağlanacak olan maaşının tutarına etki etmektedir. Bu açıdan özetle; vefat eden sigortalının dul eşinin çalışıyor olması dul aylığı almasına engel değildir.
Vefat eden sigortalı kişinin çocuklarının yetim aylığı alabilmeleri için 5510 sayılı kanunun mevzuatına göre çalışmıyor ve dolayısıyla sigorta kapsamında herhangi bir gelir elde etmiyor olması gerekir. Yani yetim aylığı alanların çalışması aldıkları maaşın kesilmesine sebep olacak iken halihazırda çalışırken yapılan yetim aylığı başvuruları reddedilecektir. Kadın çocukları için ise buna ek olarak evli olmama şartı gözetilir.
Dul yetim aylığı ne kadar sorusuna çeşitli değişkenlere göre farklı yanıtlar verilebilir. Yetim aylığı, yeni yasa 2018’in 33. maddesinin hükümleri doğrultusunda değişen durumlara göre aşağıdaki şekillerde hesaplanıyor:
A) Vefat eden sigortalının dul eşine %50, aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşe ise kanun kapsamında yaşlılık, malullük ve ölüm sigortalarına tabi olacak şekilde ya da yabancı bir ülkenin kanunları kapsamında çalışmayan dul eşe %75 oranında aylık bağlanır.
B) Sigortalının çocuklarına ise 5510 sayılı kanun çerçevesinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına dahil olacak şekilde ya da yabancı bir ülke kanunları kapsamında çalışmıyor olması ya da sigortalı bir işte çalışıp gelir elde etmiyor olması halinde:
- Okumuyorsa 18 yaşını, lise veya dengi bir eğitim-öğretim dahilindeyse 20 yaşını ve yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya
- Çalışma gücünü minimum %60 oranında kaybetmiş veya
- Yaş fark etmeksizin evli olmayan, evlendiyse dahi sonradan dul kalmış veya boşanmış kızlarının her birine %25 oranında aylık bağlanır.
C) “B” maddesi kapsamındaki çocukların sigortalı babalarının ölümü ile anne ve babasız kalması ya da sonradan bu duruma düşmesi, baba ve anne arasında evlilik bağı bulunmaması ya da sigortalının ölümünden sonra sağ kalan anne veya babanın başka bir evlilik gerçekleştirmesi, yetim aylığını almak üzere tek bir çocuğun hak sahibi olması halinde %50 oranında aylık bağlanır.
D) Herhangi bir şekilde elde edilen kazancın asgari ücretin altında olması, diğer çocuklardan gelecek olan gelir ve aylık hariç olmak üzere gelir ve aylık bağlanmamış olması durumunda anne ve babaya %25, anne ve babanın 65 yaşın üstünde olması durumunda ise artacak olan hisseye bakılmadan yukarıdaki şartlar dahilinde %25 oranında aylık bağlanır.
Sigortalı kişi tarafından evlat edinilen, daha sonra nüfusa geçirilen veya vefatından sonra doğan çocuklar, yukarıdaki kıstaslara göre bu aylıktan yararlanma imkanına sahipler.
Yetim aylığı alan kız çocukları evlenmeleri halinde evlilik yardımı talebinde bulunabilirler. Evlenen kız çocuğunun yetim aylığından elde ettiği gelirin kesilecek olması sebebiyle aylık gelirin 2 yıllık tutarı bir kereye mahsus olmak üzere toplu bir şekilde ödenir. Ancak vefat eden sigortalının erkek çocuğu ile dul eşine evlenme yardımı yapılmaz.
E-devlet Üzerinden Yetim Aylığı Başvurusu Nasıl Yapılır?
E-devlet üzerinden dul ve yetim aylığı maaşı almak isteyenler aşağıdaki adımları takip etmelidir:
- Öncelikle aşağıdaki paylaştığımız bağlantıya tıklamanız gerekiyor.
- Çıkan ekranda T.C. Kimlik numaranız ve e-devlet şifreniz ile sisteme giriş yapın.
- E-devlet şifreniz mevcut değil ise giriş için alternatif yöntemleri deneyebilir ya da herhangi bir PTT şubesinden e-Devlet şifresi edinebilirsiniz.
- Giriş işlemini yaptıktan sonra ana sayfadaki E-hizmet bölümüne tıklayın.
- E-hizmetler bölümünde İçişleri Bakanlığı başlığı altında ”Muhtaç (Dul Yetim Maaşı) Başvurusu” yazısına tıklayın ve yönlendirildiğiniz sayfada başvuru işlemini gerçekleştirin.
