İş Kanununa Göre Mazeret İzni İle Alakalı Bilmeniz Gerekenler
İş hayatına dair düzenlemeleri içeren 4867 sayılı İş Kanunu 2003 yılında Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun, zaman içerisinde yapılan düzenlemelerle birlikte işlevselliğini sürdürmüştür. Günümüzde tüm özel sektör çalışanlarının tabi olduğu İş Kanununun mazeret izni başlığı başlığı altında yer alan ek-2 maddesinde, mazeret izinlerinin kapsamı ve uygulanma şekli belirtilmiştir. Evlilik, doğum, ölüm, tedavi gibi farklı olay ve durumlara göre mazeret izin sürelerinin tamamı, ilgili kanuna göre düzenlenmiştir. Belirli şartların ve durumların oluşması halinde özel sektörde çalışan bir işçi 3, 5 ve 10 güne kadar mazeret izni kullanabilir. İş Kanunu kapsamında ev taşıma, taşınma izni gibi bir düzenleme söz konusu değildir.
Özel Sektör Mazeret İzni
İş Kanunu kapsamında özel sektörde çalışanlar için mazeret izni Ek-2 maddesi ile düzenlenmiştir ve farklı olay ve durumlar için kullanılması mümkündür. Mazeret izni kaç gün kullanılabilir?
- Evlilik için 3 gün
- Evlat edinme halinde 3 gün
- Eşin doğum yapması halinde 5 gün
- Evlat, anne, baba, eşin vefatı durumda 3 gün
- Evlatların en az yüzde 70 engelli ve sürekli tedavi görüyor olması halinde 1 sene içinde en fazla 10 gün
İş Kanununda Ücretsiz İzin Düzenlemeleri
İş Kanununda ücretsiz izne dair düzenleme 3 farklı yerde geçmektedir;
- İşveren tarafından işçiye verilen ücretli ve ücretsiz izinler, dinlenme, hastalık izinleri yıllık izne dahil edilemez.
- Yıllık ücretli izinlerini işyerinin bulunduğu ilden başka bir yerde geçirmek isteyen işçi, gidiş ve dönüş için yolda geçecek sürelerini karşılamak üzere işverenden toplamda 4 güne kadar ücretsiz izin talep edebilir.
- Analık izninin bitiminden sonra işçi; birinci doğumdan sonra 60 gün, ikinci doğumdan sonra 120 gün, sonraki tüm doğumlarda ise 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin talep edebilir.
İş Kanununun tamamını görüntülemek için TIKLAYINIZ!
İş Kanununda Ücretli İzin Düzenlemeleri
İş Kanununda mazeret izni dışındaki ücretli izinler de özel olarak düzenlenmiştir;
- İşçinin işe başladığı tarihten itibaren, deneme süreleri de bu tarihin içinde yer alır. İşçi, 1 yıl çalışmış olması halinde yıllık ücretsiz izin hakkını elde eder.
- İşçi, hamilelik durumunda düzenli kontrolleri için ücretli izin hakkına sahiptir.
Mazeret İzin Dilekçesi
Özel sektörde çalışanların, sahip oldukları mazeret iznini kullanabilmeleri için mazeretin açıkça belirtildiği bir dilekçeyi çalıştıkları kurumun yetkili kişisine teslim etmeleri gerekir. İş Kanunu kapsamında mazeret izni kullanılabilecek durumlar açıkça ifade edilmiştir. Bu durumlar arasında mazeretinizin yer alması halinde izninizi kullanabilirsiniz.
(Dilekçenin Sunulacağı Kurum / Kuruluş / Departman)
…/…/…tarihinde (Mazeret Sebebiniz) nedeniyle 4857 sayılı İş Kanunu mazeret izni başlığı altında yer alan Ek-2 uyarınca (Kaç Gün Kullanılacaksa) gün mazeret izni kullanmak istiyorum. Gereğini bilgilerinize arz ederim.
Ekler: Mazeretinizi gösteren belgeler
Ev Taşıma İzni
İş Kanununda taşınma izni şeklinde bir düzenleme yer almıyor ancak böyle bir durum söz konusu olduğunda ücretsiz izin kullanmak mümkün. Ancak bu durum da İş Kanunu kapsamında bir düzenlemeye tabi değil. İş sözleşmeleri ya da toplu iş sözleşmeleri içinde bu türden durumlar için maddeler yer alabiliyor. Sözleşmenizde ev taşıma izni gibi bir düzenleme varsa, bu durumda ücretli ya da ücretsiz şekilde bu izni kullanabilirsiniz. Ücretsiz izinler mazeret izni kapsamında değerlendirilmez. Çünkü mazeret izinleri ücretli şekilde verilir. Ancak her ücretli izin mazeret izni kapsamında değildir. İş Kanununda yer alan ücretli izinler ve ücretsiz izinlere ilişkin düzenlemeler, bu konudaki ayrımı daha açık şekilde gösterir.
İş Sözleşmelerinde Mazeret İzin Düzenlemeleri
İş Kanunu kapsamında işverenle işçi arasında düzenlenmesi gereken sözleşmelerdir. İş Kanununda yer almasa bile işçiye tanınacak tüm haklar ayrıntılı şekilde iş sözleşmesinde yer alabilir. İş sözleşmeleri kanun hükümlerinin tanıdığı haklar saklı kalmak kaydıyla ihtiyaçlara uygun şekilde düzenlenebilir. İşçinin kullanabileceği tüm mazeret izin hakları sözleşme içinde sıralı biçimde ifade edilir. İş sözleşmelerine işçinin evini taşıması halinde kullanabileceği mazeret iznine dair düzenleme de dahil edilebilir. Ancak bu yasal bir zorunluluk değildir çünkü İş Kanununda bu konuyla ilgili bir düzenleme yoktur.
Toplu İş Sözleşmelerinde Mazeret İzin Düzenlemeleri
TİS, Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamında işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmeleri ifade eder. TİS;
- İş akdinin genel kapsamı,
- Çalışma şartları,
- Akdin sona erdirilmesine dair koşullar,
- İzinler (mazeret, ücretli izinler, ücretsiz izinler vb.),
- Ücretler konularını kapsar.
Toplu iş sözleşmelerinde kullanılacak tüm ücretli ve ücretsiz izinler, mazeret izinleri ayrıntılı biçimde yazılı olarak belirlenir. Toplu iş sözleşmelerinde mazeret izinlerine ilişkin düzenlemeler kanunlar çerçevesinde oluşturulmak zorundadır. İşçi sendikalarının ve işveren sendikalarının veya işverenin mutabık kalması halinde mazeret izinlerine ilişkin düzenlemeler esnetilebilir.
Toplu İş Sözleşmesine ilişkin daha fazla detay için TIKLAYINIZ!
İdari İzin Hakkı Nedir?
İdari izin hakkı özel sektör için geçerli olan bir düzenleme değildir ve İş Kanunu içinde hükmü yoktur. Ancak resmi olmayan şekilde işçiye verilen izin olarak düşünülebilir. Bu türden izinler daha çok küçük ve orta ölçekli işletmelerde geçerlidir. Kişinin taşınma izni gibi taleplerde bulunması halinde verilir. Bu izinler için çalışılmayan gün ve saatler için aylıktan kesintiye gidilmez.
Kamuda İdari İzin
İdari izin şeklinde bir uygulama isim olarak kamu sektöründe de bulunmamaktadır. Ancak bu iznin idari izin olarak yaygınlaşmasının sebebi mazeret izni dışında 10 gün süreyle verilen bu izni kullandırma konusundaki inisiyatifin kurum amirlerine verilmiş olmasından kaynaklanır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104 /C maddesi bu konuyu düzenler. Öte yandan, kamuda özellikle bayram tatillerinin resmi tatil takviminden daha uzun şekilde tutulmasına dair karar alınması halinde devlet memurları için idari izinli sayılmaları yönünde düzenlemeler yapılabilmektedir.
Kamuda Ev Taşıma İzni
Kamu çalışanları için de ev taşıma izni düzenlemesi bulunmamaktadır. Ancak memurlar sahip oldukları 10 güne kadar idari izinle bu konudaki ihtiyaçlarını karşılayabilirler. Unutulmaması gereken husus ise; idari izinlerin bağlı olunan idari amirlerin inisiyatiflerine bırakılmış olmasıdır. Öte yandan memurların bir ilden bir başka ile tayininin çıkması halinde kullanabilecekleri 15 günlük “meyil müddeti” de evin taşınması için kullanılacak izin kapsamında düşünülebilir.