Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sigortalılığı? Temizlikçilere Sigorta Yapmak Zorunlu mu?

Ev hizmetlerinde çalışmakta olan kişiler uzun yıllar boyunca sigortalılık ve sosyal güvence kapsamlarının dışında kalmıştır. Bu durum neticesinde; ev hizmeti yapanlar günlük, haftalık ya da aylık olarak gelir elde etmiş olsalar da kendilerini ve ailelerini güvence altına almaktan mahrum kalmıştır. Sosyal güvencesi olmayan ev hizmeti çalışanlarının emeklilik günlerini doldurması ya da devletin sağlamış olduğu sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanması mümkün olamaz. İş kazası geçirmeleri ya da meslek hastalığına yakalanmaları durumunda ise başvurabilecekleri bir maddi destek olanağı bulunmamaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu, 2015 yılında yürürlüğe giren bir uygulamayla ev hizmetlerindeki kayıt dışılığın önüne geçmeyi hedeflemiş ve bu çalışanların sigortalılığını zorunlu kılmıştır. Bu sayede, ev hizmetlerinde çalışan kişiler sürekli ve ücretle çalışıyor olma şartı aranmadan sigortalı olabilir. Sosyal Güvenlik Kurumu, çalışan kişilerin sigorta kapsamında hangi hizmetlerden yararlanabileceğini belirleyebilmek için bir iş günü sınırı belirlemiştir. Buna göre; ev hizmetlerinde çalıştığı gün sayısı 10 iş gününden az olan kişiler iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı güvence altına alınırken; 10 iş gününden fazla olan çalışanlar uzun ve kısa vadeli tüm sigorta kollarından yararlanabilecektir.

Hangi İşler Ev hizmeti Sayılmaktadır?

1 Nisan 2015 tarihinde yürürlüğe giren uygulamayla işçilerin hangi kapsamda sigortaya başvurması gerektiğinin belirlenmesi için ev hizmeti kavramını incelemek gerekir. Sosyal Güvenlik Kurumunun belirlediği ev hizmeti tanımına göre aşağıdaki işler ev hizmeti sayılmaktadır:

• Temizlik yapma, ütü yapma, yemek yapma, çamaşır yıkama, bulaşık yıkama, bahçe işleri ve alışveriş yapma gibi evde yaşayanlar tarafından yapılabilecek işlerin ev halkı dışından bireylerce yapılması
• Çocuk, yaşlı ve özel bakıma ihtiyacı olan kişilerin bakımının ev halkı dışından bireylerce evde yapılması
• Çocuk, yaşlı ve özel bakıma ihtiyacı olan kişilerin bakımının ev halkı dışından bireylerce çalışanın evinde, hastanede ya da bakımevi gibi yerlerde yapılması

Yukarıda sayılı işler, aynı evde oturmakta olan üçüncü dereceye kadar akraba statüsünde bireylerce yapılıyorsa bu işler ev hizmeti kapsamında değerlendirilmemektedir.

Ev hizmetinde işçi çalıştırılıyorsa bu durumun sigortaya bildirilmesi zorunludur. Aksi halde, çalışanın şikayeti ve benzeri durumlarla bu durum tespit edilirse, işçinin çalışarak geçirmiş olduğu her ay için iki asgari ücret tutarına varan cezalar kesilebilir. Buna ilave olarak beş asgari ücrete kadar bildirim yapmama cezası verilebilir. Ev hizmetinde sigortalı hale gelmeyi sağlayan sosyal güvenlik uygulamasına göre belirleyici gün sayısı 10 iş günüdür. Bir ay içerisinde bu gün sayısının altında ve üzerinde çalışan kişiler için farklı süreçler yürürlüktedir.

Ev Hizmetinde Ayda 10 Günden Az Çalışanların Sigortalılığı Nasıl Sağlanır?

Evinde ayda 10 gün süreden az temizlikçi, gündelikçi ya da bebek bakıcısı benzeri işçi çalıştıran kişilerin asgari ücretin günlük tutarının %2’si oranında prim ödemesi gerekir. Bu prim, çalışanın iş kazası ve meslek hastalıkları yönünden sigortalı hale gelmesini sağlar. Prim ödemesi gerçek kişiler tarafından yapılır; tüzel kişiler adına yapılamaz.

Meslek hastalığı ve iş kazasına karşılık işveren tarafından ödenen primin dışında; sigortalı kişi kendi isteği doğrultusunda takip eden ayın sonunda ilave prim ödeyebilir. Bu sayede genel sağlık sigortası ve emeklilik gibi uzun vadeli güvencelerden faydalanmak mümkün hale gelir.

Evinde ayda 10 günden az süreyle işçi çalıştıran kişiler “Ev hizmetlerinde on günden az çalıştırılacaklara ilişkin form” ile Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuruda bulunabilir. Kuruma bizzat müracaat etmek istemeyenlerin e-devlet üzerinden de başvuruda bulunması mümkündür.

Aşağıdaki bağlantı üzerinden e-devlet sistemine giriş yaptıktan sonra, e-hizmetler üzerinden SGK sayfasına gidildiğinde “4A On Günden Az Süreli Ev Hizmetleri İşveren Başvuru ve Sorgulama” sekmesiyle karşılaşılır. Bu alana sigortalının TC kimlik numarası ve çalışılan gün sayısı girilerek işlem tamamlanır. Bu formu online olarak dolduranların tekrar elden yazılı form teslim etmesine gerek yoktur.

E-devlet üzerinden yapılan başvurularda ve bizzat kuruma giderek form teslim edilmesi sırasında sigortalının sürekli aynı şekilde çalıştırıldığı belirtilirse formun her ay yenilenmesi gerekmemektedir. Bu sayede başvuru sahipleri meslek hastalıkları ve iş kazasına karşı yaptıkları prim ödemesini düzenli olarak banka talimatı aracılığıyla ödeyebilir.

E-devlet sistemine giriş yapmak için TIKLAYINIZ!

Ev Hizmetinde Ayda 10 Günden Fazla Çalışanların Sigortalılığı Nasıl Sağlanır?

Ayda 10 iş gününden uzun süreyle ev hizmetinde çalışmakta olanlar için emeklilik ve genel sağlık sigortası dahil olmak üzere uzun vadeli sigorta avantajları geçerlidir. Bu şekilde işçi çalıştırmakta olanlar için kolay işverenlik uygulamaları devreye alınmıştır. Kolay işverenlik uygulamaları gereği; bu gerçek kişilerden iş yeri tesciline ilişkin iş yeri bildirgesi, sigortalı tesciline ilişkin sigortalı işe giriş bildirgesi , aylık prim ve hizmet belgesi ile sigortalının işten ayrılması halinde işten ayrılış bildirgesi alınmaz.

Ev hizmetinde ayda 10 günden fazla işçi çalıştıracak kişilerin “Ev hizmetlerinde on gün ve daha fazla çalıştırılacaklara ilişkin bildirge” ile Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine ya da Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvuruda bulunmaları gerekir. Bildirgede aşağıdaki bilgilerin yer alması gerekir:

• Sigortalının işe giriş tarihi
• Sigortalının günlük kazancı
• Sigortalının ayda kaç gün çalıştığı
• Sigortalının ev hizmetinde çalışma nedeni

Diğer işverenler için iş yeri tescili için istenen bilgi ve belgeler kolay işverenlik uygulaması sayesinde, ev hizmetinde işçi çalıştıranlardan talep edilmez. Damga vergisi bir defaya mahsus olarak ödenir, bu da diğer işverenlere göre maddi avantaj sağlar. Aylık prim ve hizmet belgesinin geç verilmesi gibi hallerde diğer işverenlere idari para cezası uygulanırken ev hizmetinde işçi çalıştıranlara bu para cezası uygulanmaz.

İşveren durumundaki ailelerin ev hizmetinde ayda 10 günden fazla çalışan sigortalı için yüzde 37,5 oranında prim ödemesi gerekmektedir. Bu primin açıklaması yüzde 34,5 oranında uzun ve kısa vade sigorta kolları, genel sağlık sigortası primi ile yüzde 3 oranında işsizlik sigortası primi şeklindedir. Oranlar Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne sunulan bildirgede beyan edilen tutar üzerinden ödenmektedir.

Ayda 10 günden fazla çalışan sigortalılar için aynı zamanda teşvik uygulaması da mevcuttur. Prim teşvikinden yararlanmak isteyen ve kuruma borcu olmayan işverenler prim teşvikinden yararlanmak için Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvurabilir. SGK’nın ev hizmetleri ile ilgili soruları yanıtlamak üzere oluşturduğu evhizmetleri@sgk.gov.tr adresinden de prim teşvikleri ve genel işleyiş hakkında ayrıntılı bilgi alınması mümkündür.