Emekli Zammı Hakkında Bilgiler
Çalışanlar emekli statüsüne geçtikten sonra her sene belirli zamanlarda zam almaya hak kazanırlar. Emekliye zam her sene Ocak ve Temmuz aylarında genelde enflasyon oranı baz alınarak verilmektedir. Emekliler Ocak ve Temmuz zamları dışında intibak zammı ve seyyanen zam şeklindeki maaş artışları ile de karşılaşırlar.
Emeklilere İntibak Zammı Neden Verilir?
Seneni belirli periyotlarında büyük bir çoğunlukla zam alıp maaşlarının yükseldiğini gören emeklilerin en büyük zam ümitlerinden bir tanesi de intibak zamlarıdır. Ocak ve Temmuz zamlarından farklı olarak intibak zamları her sene yapılmayabilir. Bu durumda emekliler “Bu sene emekliye intibak zammı yapılacak mı?” sorusunu sorarlar. İntibak zammının mantığını kısaca şu şekilde anlatabiliriz:
Arapça kökenli bir kelime olan intibak, iki şeye ait ölçünün uyum içerisinde olması ve birbirini tutması olarak tanımlanır. Bu mantık intibak zamlarının da temelini oluşturur. Şöyle ki, emekliye zam ümidi olan intibak artışları, hem prim ödeme gün sayıları hem de prim kazançları eşit olsa dahi farklı emekli maaşları alan vatandaşları eşit statüye getirmek, bu vatandaşlar arasında bir denge sağlama amacıyla uygulanmaktadır.
Sigortalı kişilerin işleriyle meşgul oldukları ve primlerinin yatırıldıkları dönemlerdeki kanun hükümleri esas alındığı için emekli aylıklarının karma sisteme göre hesaplandığını biliyoruz. Bu yüzden iki farklı kişi aynı prim kazancına sahip olup eşit prim ödeme gün sayısı ile sistem kayıtları içerisinde yer alsa bile eşit emekli aylığı alamayabiliyor. Devlet zaman zaman bunu bir adaletsizlik olarak görüp ortadaki eşitsizliği kaldırmak adına maaşlarda bir düzenlemeye gidiyor ve emekliye zam yaparak intibak artışını gerçekleştiriyor.
İntibak zammının olup olmayacağı konusunda da çeşitli kuruluşların mücadelesi sürüyor. Türkiye Emekliler Vakfı, 2000 senesi ve bu tarihin sonrasında emekli statüsü almaya hak kazanan vatandaşların intibak zammı almaları için dava açmıştı. Ülkedeki sayısı milyonları geçen emekli vatandaş için 50 ile 355 TL arasında bir zam anlamına gelecek olan bu intibak zammı mahkemece reddedilmiş ve dernek bunun üzerine yeni bir hukuk mücadelesi başlatmıştı. Uzun süreler devam etmesi beklenen süreç Yargıtay’a taşındı ama Yargıtay’dan da emeklileri sevindirecek bir gelişme çıkmadı. Dernek yetkilisi Yazıcıoğlu, üyeler ile birlikte konuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıyacaklarını bildirdi ve hukuki mücadelenin sonuna kadar devam edeceğini söyledi. Yani, uzun zamandır devam eden ve yine uzun süre devam etmesi beklenen bu hukuk mücadelesi emekliler lehine sonuçlanırsa emekliye zam yapılacak ve intibak artışı sağlanacak.
Emekliye Temmuz Zammı Ne Kadar Veriliyor?
Senenin ikinci yarısında emeklilere verilen Temmuz zammı SSK emeklisine farklı, memur emeklisine farklı, Bağ-Kur emeklisine farklı oranda veriliyor. Enflasyon rakamları ve temsilcilerin yaptığı görüşmeler neticesinde belirlenen zam oranları her sene Temmuz ayında emeklilerin maaşlarına artı olarak yansıyor.
Emekliye Seyyanen Zam Nasıl Verilir?
Emekliye verilen zamlardan bir tanesi de “seyyanen zam”dır. Seyyanen zammın mantığını kavramak için ilk olarak “seyyanen” kelimesini inceleyelim. “Aynı düzeyde olan, aynı haklardan yararlanan” gibi manalara gelen “seyyanen” kelimesi ile belirtilen zam çeşidinde bir çalışma grubuna yüzdelik olarak değil de rakamsal zam uygulanır.
Şöyle düşünelim; her emekli birbirinden farklı maaş aldığına göre Ali Bey 1.200 TL, Ahmet Bey ise 4.800 TL her ay emekli maaşını bankadan çekiyor olsun.
Ocak ve Temmuz zamları yüzdelik olarak uygulanırken, diyelim ki bu sene Ocak ayında yüzde 10’luk bir zam oldu;
Ali Bey’in maaşı 120 Türk Lirası, Ahmet Bey’in maaşı ise 480 Türk Lirası artış gösterecek. Yani Ahmet Bey’in maaşı oranlar eşit olmasına rağmen Ali Bey’e nazaran daha çok artış gösterecek.
Seyyanen zamda ise bu durum ortadan kalkıyor. Kişilere oranla değil de sayı bildiren şekilde zam yapılıyor. Örneğin hem Ali Bey’in hem de Ahmet Bey’in maaşı 250 Türk Lirası artış gösteriyor.
Emekliler Ne Kadar Maaş Alıyor?
Emekliler primlerini ödeyip emekli statüsü aldıkları kuruma (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) ve prim gün sayıları gibi kriterlere göre farklı maaş alıyorlar. Örneğin 2016’nın sonundaki gelişmeler ile birlikte 2000 öncesi emekli olanlar arasında en düşük Emekli Sandığı mensubunun emekli maaşı 1.700 TL seviyesinde olurken en düşük SSK emeklisinin maaşı ise 1.300 TL civarında olacak. Bağ Kur emeklilerinde ise bu rakam 1.200 TL seviyesine yakın olacak.
Enflasyon ile birlikte her sene maaşları yükselen emekliler yeni yıla Ocak zamlarıyla birlikte yeni ücretle giriyor, senenin ikinci yarısında da temmuz zamlarıyla birlikte maaşları yükseltilmiş olarak devam ediyorlar.
Emeklilerin kişisel olarak ne kadar maaş aldıklarını öğrenmek için ise turkiye.gov.tr adresine girerek e devlet sistemine TC Kimlik Numarası ve e devlet şifresi yardımıyla giriş yapıp e hizmetler bölümünden Sosyal Güvenlik Kurumu ile alakalı hizmetlere gelmeleri ve oradan “4C Hizmetleri” bölmesinin altındaki “4C Emekli Aylık Bilgisi” başlığına tıklamaları gerekmektedir. “4C Emekli Aylık Ödemeleri ve Kesinti Bilgileri” şeklindeki başlığın içerisinde yer alan bilgiler de emekli maaşları hakkında bilgi verici nitelikte olacaktır