Emekli Maaşına Haciz Koyulabilir mi?

Yıllarca çalıştıktan sonra emekli olarak çalışma hayatını sonlandıranların ana gelir kaynaklarından birisi devlet tarafından ödenen maaşlarıdır. Son dönemlerde emeklilerin aldıkları maaşa bankalar tarafında bloke konulması ile birlikte emekli maaşına haciz gelir mi tartışması başladı.

İstisnalar Hariç Emekli Maaşına Haciz Yok

Çalışma hayatı ve emeklilik ile ilgili esaslara dayanan Sosyal Güvenlik Kanunu’na göre, emekli aylıklarına iki durum haricinde haciz konulamıyor. Bu istisnalar ise Sosyal Güvenlik Kurumu’na ait borçlar ve nafaka borçları. Yani kredi, kredi kartı, senet, mal alımı veya diğer nedenlerden dolayı oluşan ve icraya düşmüş borçlar için yaşlılık aylığına herhangi bir haciz işlemi uygulanması yasal değil. Nafaka ve SGK borçlarında ise maaşın dörtte birinden fazlası kesilemez. Dörtte birlik kısım borcun ödenmesi için ayrılırken, geriye kalan tutar emeklinin yaşamını sürdürmesi için kendisine bırakılır.

Bu noktada ortaya çıkan başka bir karışıklık ise devlet memuru yani emekli sandığı emeklileri. Daha önce SSK, BAĞ-KUR ve emekli sandığı olarak üçe ayrılan sistemlerin tek bir çatı altında toplanmasından sonra, emekli sandığı emeklileri de maaş haczinden muaf hale geldi. Devlet memurlarının emeklilik şartlarının da yer aldığı Emekli Sandığı Kanunu’nda emekli maaşlarının haciz edilemeyeceği ile ilgili bir ibare yoktu. Kurumların birleşmesi ile birlikte, emekli sandığı emeklilerinin de maaşları 5510 sayılı kanın kapsamına girdi. Sosyal güvenlik ile ilgili düzenlemeleri içeren bu kanun ile devlet memurluğunu tamamlamış olan vatandaşlar da maaş haczine karşı korunmuş oldu.

Yetim Aylıkları da Ayrıcalığa Sahip

Sigortalının vefatından sonra hak sahibi olan çocuklarına bağlanan aylığa yetim aylığı denilir. Yetim aylığı, ebeveynlerinden birini kaybetmiş çocukların bakımlarının devam için en önemli garantilerden biridir. Erkek ya da kız çocuklara bağlanan aylıkların ödenme süreleri ise birbirinden farklıdır. Yine bu aylıklarda hacizden muaf gelirler arasındadır. Yetim aylığına haciz konulabilir mi sorusunun cevabı da, iki istisna dışında haciz konulamayacağı olacaktır. Yine SGK ve nafaka ödemelerine bağlı gecikmelerde, yetim aylıkları için icra işlemi başlatılabilir.

Haciz Durumunda Ne Yapılabilir?

Emekli maaşına haciz konulabilir mi konusunu yanıtladıktan sonra, maaş haczi durumunda emeklilerin itiraz hakkı olduğunu belirtmekte fayda var. İlk adım haciz koyan kurum ile görüşerek, hesabın yaşlılık aylığı hesabı olduğu hakkında bilgi vermek. Eğer buna rağmen haciz kaldırılmamış ise icra dairesine itirazda bulunmak gerekir. İtirazın gerekçesi olarak da, hacizli maaşın emekli maaşı olduğu gösterilir. İcra dairesinin bu itirazı kabul etmesi zorunludur. Aksi halde suç işlemiş sayılır.

Maliyenin de Yetkisi Kısıtlı

Yaşlılık aylığı haciz işlemleri arasında en çok kafa karıştıran konulardan birisi de maliye. Maliyenin alacakları için e-haciz koyma yetkisi var. Birçok emekli maaşına da e-haciz uygulaması yapıldığı bilinmekte. Maliyenin kendi alacaklarına haciz koyma yetkisi olmasına rağmen, yine emekli maaşları bu kapsam dışında tutulur. Maliye bildirim yaparken emekli maaşı hesabı hariç ibaresi kullanmışsa bu hesaplara haciz veya bloke uygulanmıyor. Bu ibare yoksa banka hesaba standart mevduat hesabı muamelesi yaparak bloke ve haciz koyabiliyor. Dolayısıyla maliye tarafından yapılmış olan e-haciz işlemi içinde itiraz hakkı bulunmakta.

Anayasa Mahkemesi Emeklinin Yanında

Bir süre önce ülkemizde hizmet veren kamu bankalarından biri, yaşlılık aylıklarına uygulanan haciz muafiyetine Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle dava açtı. Bankanın başvurusunu haklı bulan mahkeme konuyu Anayasa Mahkemesi’ne götürdü. Anayasa Mahkemesi ise son kararında emeklilerin yanında bir tutum sergileyerek, maaşların hacze konu olamayacağı yönünde karara vardı.

Emekli Rıza Verirse Durum Değişiyor

Emekli maaş haczine itiraz edebileceği gibi kabul de edebilir. İcra dairesi aracılığıyla maaşından belirli bir miktarın kesilmesini onaylayan emekli, maaş kesintisini kabul etmiş sayılır. Bu durumda haciz işlemi devam eder. Eğer birkaç icra dosyası birden varsa, ilk borcun tamamı ödenmeden diğer borçlar için kesinti uygulanamaz. Bu durum emekli maaş haczine izin vermiş olsa bile değişmez. Rıza dışı durumlarda haciz işlemi uygulanamadığı için bankalar maaşa bloke koyma yoluna gidebilir. Bloke işlemi de yasal değildir. Bloke nedeniyle maaşını alamayan emekli icra işlemi varsa daireye, yoksa bloke koyan kuruma başvuru yapması halinde blokenin de kaldırılması zorunlu.