Tüm Yönleri İle Çeyiz Parası
Hayata tutunmamızı sağlayan anne ve babamızı erken kaybedebiliriz. Ya da maddi açıdan zorluklar yaşayan biri de olabiliriz. Eşini kaybettiği için maddi olanaklardan mahrum kalan biri de olabiliriz. Sosyal devlet statüsünde olan ülkemizde maddi zorluk yaşayan kişilerin bu mağduriyetini gidermek amacı ile bazı uygulamalar vardır. Bu uygulamalar için gerekli şartlar sağlandığı takdirde kişiler maddi olanaklardan faydalanabiliyor. Bu uygulamalardan biri de çeyiz parası…
Çeyiz Parası Nedir?
Evlenip yuva kurmak her gencin hayalidir. Fakat çalışma hayatı olmayan veya evlenmeye destek verecek şekilde maddiyatı olmayan kişilere devlet yardım eli uzatır. Evlenme ödeneği programı ile verilen, halk arasında çeyiz parası veya evlilik parası adı ile anılan bu uygulama; kız çocuklarının evlilik sürecinde mağduriyetini gidermeyi amaçlar. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 506 sayılı kanun dahilinde 2008 yılından önce çalışan sigortaların öldükten sonra merhumun eşine veya kızına bağladığı ölüm geliri yani ölüm aylığı; merhum kişinin eşi veya kızı evlendikten sonra kesilir. Bu kesinti evlilik sürecinde maddi yükümlülük arttığı için kadınları mağdur eder. Bu mağduriyeti gidermek amacı ile bir defaya mahsus olarak belli oranlarda hesaplanıp, belirlenen miktar evlenecek olan kadına evlenme ödeneği adı altında verilir. Bu ödenek çeyiz parası olarak adlandırılır.
Çeyiz Parasını Kimler Alabilir, Başvuru Nasıl Yapılır?
Evlenme ödeneği birçok SGK grubuna mensup kişiler tarafından alınabilir. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2008 den önce olmak üzere; 506 sayılı kanun dahilinde emekli olan işçiler, 5510 sayılı kanuna müteakiben Bağ-Kur bulunan çalışanlar, 5434 sayılı kanun dahilinde Emekli Sandığı’na bağlı memurlar, bu ödenekten faydalanır. Bu SGK’lıların öldükten sonra merhum annesi, eşi, kızı ve kız kardeşi gibi kişilere bağlanan ölüm aylığı kişiler evlendikten sonra kesildiği için bu aylık bir defalığına evlenme ödeneği olarak verilir.
Evlenme ödeneğinden faydalanmak için gereken şartları sağlamak gerekir.
Bu şartlardan ilki SGK kapsamında 2008 öncesi merhumun kişinin emekli olması ve aylığı alan kişinin kadın olmasıdır. Erkekler ölüm aylığı alamadığı gibi, evlenme ödeneğinden de faydalanamaz. Bu şartları sağlayan hak sahibi kadınları, bir dilekçe yazarak SGK ‘ya müracaat etmelidir.
Resmi nikahın kıyılmasının ardından kişi aynı dilekçe ve evlilik cüzdanı ile beraber SGK da değerlendirilmeye alınır. Bu süreçte SGK dan gelecek cevaba göre ödenek alınır.
Çeyiz Parası Nasıl Alınır?
Evlenme aylığı şartlar sağladığı takdirde evlilik cüzdanı ve dilekçe ile tüm SGK lardan başvuru yapılarak alınabilir. Ayrıca bilinmesi gereken bazı noktalar vardır. Kız çocukları evlenme ödeneği aldığı durumda, evlenmeden önce almış oldukları yetim aylığı kesilir. Eğer başka kız kardeş var ise bu aylık dilekçe ile ona aktarılır. Fakat yok ise aylığın ödemesinin durdurulmasından itibaren 2 yıl içinde ölüm aylığı tamamen kesilir. Eğer kadın boşanır ise yeniden başvuru yaparak ölüm aylığı tekrar bağlanır. Fakat evlenince evlenme aylığı alan kişiler 2 yıl geçmeden boşanır ise ölüm aylığını hemen alamaz. Evlenme aylığının alınmasından itibaren 2 yıl geçtiği durumda yeniden ölüm aylığını alabilir.
Çeyiz Parası Nasıl Hesaplanır Ne Kadar Alınabilir?
Evlenme aylığı kişiler evlendiğinde ölüm aylığı kesileceği için bir defalığına verilir. Bu evlenme aylığı SGK!dan alınan yetim aylığının 2 yıllık tutarı kadardır. Yani kısaca bir aylık ölüm gelirinin 24 katı, evlenecek kıza çeyiz parası olarak bir defada verilir. Şöyle kısa bir hesaplama yaparsak;
Ölüm aylığı; 800 TL ise evlendikten sonra alacağı evlenme aylığı 24 * 800 = 19,200 TL olur.
Bu miktar kadına bir defada verilir. SGK tarafından onaylanan dilekçede hesaplanan miktar toplu bir biçimde tek bir kez alınır.
Çeyiz Parası Ne Zaman Elime Geçer?
Evlenme aylığı için SGK’ya başvuru yapıldıktan sonra süreç değerlendirilir. Bir konuda uyarmak gerekirse, evlenme aylığına resmi nikah kaydı olmadan başvuru yapılmayacağı gibi, resmi olarak evlendikten 5 yıl içinde bu hak talep edilmediği durumda da hak kaybedilir. SGK kişinin evlenme aylığı için dilekçe talebini değerlendirerek uygun bulursa aylığı verir. Aksi halde SGK tarafından direkt olarak verilen bir ödenek yoktur. SGK’ya evlenme aylığı için yapılan başvuru kabul edildiğinde, evlenen kadının alacağı miktar hesaplanır. Daha sonra bu miktar başvurudan 3 ay sonra kadın tarafından teslim alınır. Evlenme aylığı ödemeleri tek seferde ve bir kez yapılır.