İşyeri Açmak İçin Ustalık Belgesi Nasıl Alınır?

Bağımsız bir iş yeri açmak tüm meslek sahiplerinin hayalidir. Elinin emeğiyle parasını kazanan, meslekte yıllarca edindiği tecrübeyi sunduğu hizmete aktaran herkes, bunu bir gün kendi adını verdiği bir çatı altında yapmak ister. İş yeri açmak ise, hem maddi hem de manevi olarak büyük özveriler gerektirir. Yeterli bütçeyi hazır hale getirmenin yanı sıra sıkı bir evrak işleyişi yürütmek de şarttır.

Bir iş yeri açılışı sırasında olmazsa olmaz sayılan evraklardan biri de ustalık belgesidir. Yasal olarak ustalık belgesi olmadan ya da yanında ustalık belgesi sahibi birini çalıştırmadan iş yeri açmak mümkün değil. Bu önemli evrağın nasıl alınacağı ise kimi zaman merak ve tartışma konusu olabiliyor. “Pastane açmak için ustalık belgesi gerekir mi?” ya da “Kasap açmak için ustalık belgesi nasıl alınır?” gibi sorular yeni girişimcileri düşündürüyor.

Ustalık Belgesi Nedir?

Ustalık belgesi, bir kişinin mesleğindeki yeterliliğinin devlet kurumunca ispatlandığını gösteren belgedir. Usta kelimesi; bir mesleğin iş alışkanlıklarını ve işe dair becerileri edinmiş olan ve edinmeye devam eden, iş hayatında da başarıyla belirli standartlar çerçevesinde uygulayabilen kişi anlamına gelmektedir. 3308 sayılı kanunda usta olarak ifade edilen kişi; bir hizmetin arka planındaki üretimi planlayabilir, üretimde yaşanabilecek sorunlara karşı çözüm önerileri geliştirebilir, kendisini sözlü ve yazılı olarak ifade edebilir, pratik hesaplamalar yapabilir.

Meslek odaları iş yeri açmak için başvuruda bulunan kişilerden ustalık belgesi talep etmek zorundadır. 3308 sayılı kanuna göre ustalık belgesi olmayan ya da yanında ustalık belgesi sahibi kimseyi çalıştırmayanlar iş yeri açamaz. Ustalık belgesi olmayanların usta unvanıyla çalışmaları ve çalıştırılmaları yasaktır.

Ustalık belgesi sahibi kişi, çalıştığı iş yerindeki çırak ve çırak öğrencilerin eğitiminden de sorumlu olduğundan; aynı belge ile birden fazla iş yerinde ustalık yapılması mümkün değildir. Ustalık belgesi sahibinin iş yerine yeni bir şube açmak istemesi halinde de yeni bir usta istihdam etmesi gerekir. Aynı belge ile iki şubenin açılışının gerçekleşmesi mümkün değildir. Yanında öğrenci yetiştirmek isteyen ustaların usta öğreticilik belgesi de alması zorunludur.

Ustalık Belgesi Nasıl Alınır?

Ustalık belgesi Mesleki Eğitim Merkezleri tarafından sınavla alınabilen bir belgedir. Bu merkezlere başvuran kişilere kanun ve yönetmeliklere göre ilgili belge teslim edilir. Pratik ve teorik eğitimleri tamamlanan kişilere sınav uygulaması mevcuttur.

Tüm Türkiye’deki bütün iller toplamda 110 meslek dalı ile, çıraklık eğitimi uygulama kapsamına dahildir. Kalorifercilikten tornacılığa, kalıpçılıktan soğuk demirciliğe ve halıcılıktan ayakkabıcılığa kadar birçok farklı meslek dalı bu kapsamdadır. Kişilerin ustalıklarını belge ile tescil ettirmeleri; iş yeri açmanın yanında yeni iş başvurularında da ayrıcalık yaratan bir faktördür.

Meslek dallarına yenilerinin eklenmesi Mesleki Eğitim Kurulu ve Milli Eğitim Bakanlığının tasarrufundadır. Ustalık konusu, başvuruda bulunulan ilde 3308 sayılı kanun kapsamında değilse kalfalık ve ustalık belgelerini verme yetkisi meslek odalarındadır. Benzer meslek dallarında farklı uygulamalar mevcut olabilmektedir. Örneğin “Aşçılık belgesi nasıl alınır?” sorusunun cevabı Mesleki Eğitim ya da Çıraklık Merkezlerine başvuru yapmak olmalıyken; dönerci açmak için ustalık belgesi Lokantacılar Odası aracılığıyla temin edilebilir.

Kalfalık belgesi sahibi kişiler en az 5 yıl çalışmanın sonunda eğitim almadan doğrudan sınava girebilirler. Askerlik süresi belirtilen çalışma süresine dahil edilmez.

Sınavsız Ustalık Belgesi Alınır mı?

Usta sıfatını ve mesleki yeterlilik belgesini alabilmek için pratik ve teorik eğitimleri tamamlamak ve sonunda düzenlenen sınavda başarı göstermek gereklidir. Kalfalık belgesi ya da kalfalık belgesine denk bir belgeye sahip olanların meslekte 5 yıllık deneyim süresini doldurmaları halinde ve mesleki teknik eğitim veren lise mezunlarının mezun oldukları tarihten itibaren doğrudan sınava girme hakları mevcut hale gelir. Bunun yanında çokça araştırılan bir başka konu da sınavsız belge alımının mümkün olup olmadığıdır.

Sınavsız olarak ustalık belgesi alınmasına yönelik bir kanun bulunmamakla birlikte; kimi istisnaların altı bakanlıkça çizilmiştir. Sınavsız olarak belge alınabilmesi şansı meslek lisesi ve fakülte mezunları dışında oldukça dar bir çerçevededir. Örneğin; 3 yıllık mesleki teknik eğitim veren lise ve dengi okullardan 1985 yılı öncesinde mezun olanların doğrudan ustalık belgesi alma şansı bulunmaktadır. Elektrik tesisatçılığı 1. sınıf yetki belgesi sahiplerine de doğrudan ustalık belgesi verilir.

Kuaför ustalık belgesi de sadece berberlik, kuaförlük ve manikürcülük meslek dalları için iş yeri sahibi olmadığı halde ilgili odanın düzenlediği sınavda ustalık diploması şeklinde alındı ise; usulüne uygun bir başvuru sonucu sınavsız olarak teslim edilebilir. Güzellik salonu açmak için ustalık belgesi ancak bu şekilde sınavsız alınabilmektedir.

Fırıncılık ustalık belgesi, fotoğrafçılık ustalık belgesi gibi belgeler ise Mesleki Eğitim Merkezleri tarafından sağlanan 110 meslek dalına dahildir. Bunların başvurularını Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı merkezlere yaparak sınav sürecinde mesleki beceriyi kanıtlamak şart koşulmuştur.

Kalfalık Belgesi Nasıl Alınır?

Kalfalık belgesi alabilmek için usta ya da usta öğreticilik belgesi sahibi birinin yanında çalışıldığı süre içerisinde Mesleki Eğitim Merkezi tarafından düzenlenen sınava katılmak gereklidir. Uygulamalı ve teorik olarak iki aşamalı düzenlenen kalfalık sınavlarında tüm derslerden aynı anda bilgi ölçme amaçlı sorular cevaplanır.

Kalfalık belgesi almanın bir diğer yolu da ilgili alandaki denkliği sağlamaktır. 1998 yılı öncesinden itibaren bir meslek dalında çalışmakta olduğunu sigorta primleri ile de ispatlayabilen kişiler prim gününe göre kalfalık belgesi almaya hak kazanır.

Kalfalık belgesi alabilmek için başvuru formunun yanında; nüfus cüzdanı, öğrenim belgesi, dört adet vesikalık fotoğraf ve mesleği yapmak için sağlık engeli olmadığına dair sağlık raporu gerekmektedir.

İşyeri Açma Belgesi Nasıl Alınır?

Ustalık belgesini sınavsız alma şansı oldukça düşük olsa da, en az dört yıllık eğitim veren mesleki ve teknik lise mezunları ile meslek lisesinden sonra lisans ve ön lisans yapan kişilere işyeri açma belgesi sınavsız olarak teslim edilmektedir. Bu belge ustalık belgesi ile eşdeğer yetki ve sorumluluklara sahip olduğu için meslek lisesi mezunları oldukça avantajlıdır. Lise mezunları için iş yeri açma belgesine hak kazanma şartı olarak 1 yıl çalışma süresi aranmaktadır.