Bankalar ve Varlık Şirketleri Maaş Hesabına Bloke Koyabilir mi?
Ekonomik sıkıntı çeken insan sayısı arttıkça, maaş hacizleri de gündeme gelmeye başladı. Takibe düşen kredi ve kredi kartları sayısının artması, yaşanan krizler nedeniyle ödenmeyen vergi borçları, sigorta primleri nedeniyle maaş hacizleri sık sık yaşanan sorunlar olmaya başladı. Bu konuda yaşanan bilgi eksikliği nedeniyle pek çok insan mağdur duruma düştü. Oysa ki yasalar alacaklılar kadar, borçluların da mağdur olmasını engelleyecek şekilde düzenlenmiştir. Bu düzenlemenin nedeni, kişinin gelirinin tamamının elinden alınıp yaşamını idame ettiremeyecek duruma gelmesinin önüne geçmektir. Maaş haczinin dışında ortaya çıkan başka bir sorun da hesaplara konulan blokeler. Maaş hesabına bloke konulması normalde yasal bir durum değildir. Bankalar ancak mevduat hesaplarına bloke koyabilirler. Hesap maaş hesabı olarak belirlenmişse, hesabın tamamına bloke konulamayacağına dair bir hüküm vardır. Ancak çoğu banka bu hüküm yokmuş gibi davranıp hesaplara bloke koyunca, mağdur olanların sayısı da arttı. Oysa ki icra müdürlükleri bankalara gönderdikleri yazılarda çoğu zaman ‘maaş ve emekli maaş hesapları’ hariç ibaresini bulundursa da bankalar bu durumu dikkate almayıp hesaplara bloke koymaya devam ediyorlar. Her ne kadar bankalar bu durumu dikkate almasa da maaş hesabına konulan blokenin kaldırılması mümkündür.
Maaş Hesabı Bloke Edilir mi?
Maaş hesapları, kişilerin çalıştıkları süre karşılığında edindikleri kazancın yatırıldığı banka hesaplarıdır. Bu hesaplar bankadan bankaya göre değişen özelliklere sahiptir. Maaş hesapları yasa tarafından korunmaya alınan hesaplardan biridir. Bu hesaba bloke konulması demek varsa içindeki bakiyenin, ya da yatacak olan yeni meblağın kişi tarafından kullanılamaması anlamına gelir. Bu durumda da o şahıs mağdur olur. Buna göre banka maaş hesabına bloke koyabilir mi sorusunun cevabı, bu hesapların blokeden muaf tutulduklarıdır. Ancak teoride böyle olmasına rağmen, uygulamada tam tersi durumların varlığı söz konusu. Normal şartlarda banka, bloke isteği olsa bile bu hesabın maaş hesabı olduğunu belirtip, bloke koymanın önüne geçebilir. Blokenin konulduğu durumlarda hesap sahibi ilgili icra dairesine hesabının maaş hesabı olduğunu belirten bir dilekçe ile başvurduğu takdirde bloke kısa bir süre içerisinde çözülür.
Maaş Haczi
Bloke dışında borçluları bekleyen başka bir sorun da hacizdir. Maaşıma haciz geldi ne yapmalıyım diye yapılan aramaların sıklığı göze çarpmakta. Öncelikle maaşın tamamına haciz konulamayacağını bilmek gerekir. Maaş haczi, ancak maaşın dörtte biri oranında uygulanabilir. Yani maaşın dörtte birlik kısmı, haczi koyan kişinin hesabına geçer, kalan dörtte üçlük kısmı ise borçlunun geçimini sağlaması için ayrı tutulur.
Maaş haczi nasıl engellenir diye merak edenler varsa, izleyecekleri birkaç adım olduğunu söyleyebiliriz. Öncelikle maaş haczi koyan taraf ile anlaşma yoluna gidilebilir. Borcun taksitlendirilmesine dair protokol hazırlandıktan sonra haciz işlemi durdurulur. Borcun tamamının ödenmesi durumunda da haciz işlemi kaldırılır. Borçlu kişinin rızası olmadan maaşın dörtte birlik kısmından fazlasına haciz uygulanmaz. Bu kural borçlunun rızasının alındığı durumlarda değişir. Bu konuda bilinmesi gereken bir başka husus da bir maaşa sadece tek bir haciz işlemi uygulanabileceğidir. Yani kişinin birden fazla borcu olsa bile önce tek bir alacaklı icra işlemi başlatabilir. Diğer alacaklılar icra işlemini önce başlatan kurumun uyguladığı icranın bitmesini beklemek zorundadır. Bazı durumlarda borçlular, borca itiraz ederek haciz süresinin uzaması için çaba sarf edebilirler. Ancak bu işlem haczi durdurmadığı gibi, borçlunun borç yükünü de artıran bir durumdur.
Emekli Maaşlarına Bloke ve Haciz
Çalışma hayatını doldurup emekli olan insanlar da son zamanlarda maaşlarına konulan bloke ve haciz işlemleri ile karşı kaşıya kaldı. Emekli maaşına bloke konur mu diye merak eden emekliler için sevindirici bir haber var. Bu maaşlara bloke koymak yasal olarak mümkün değil. Ancak yine de bloke konulması durumunda maaş blokesi kolay bir şekilde kaldırılabilir. Emekli, maaşını aldığı bankanın şubesini arayıp ya da bizzat başvurup, hesabın emekli maaşı olduğunu belirttiği takdirde banka blokeyi çözmek zorunda kalır. Bunun dışında bloke koyan kurumla da görüşme sağlanabilir. Bunlar yeterli gelmezse emekli kişi, ilgili mercilere dilekçe ile başvuru yapabilir. Emekli maaşına bloke kaldırma dilekçesinde, hesap bilgileri ve hesabın emekli maaşı hesabı olduğunun beyan edilmesi yeterlidir.
Emekli maaşına bloke konulması gibi haciz konulması da yasaktır. Haciz işlemi iki istisna dışında yapılamaz. Bu istisnalar SGK ve nafaka borçlarıdır. Emekliden nafaka alacağı olan kişi, emeklinin maaş hesabına haciz işlemi başlatabilir. Bu durumda bile maaşın tamamının hacze uğraması söz konusu değildir. Yalnızca yasada belirtilen oranlarda haciz işlemi yapılabilir. Emekli maaşlarına haciz koymanın bir başka yöntemiyse emeklinin rızası olmasıdır. Emekli, icra müdürlüğüne maaşına haciz konulabileceğine dair izninin olduğunu belirten bir dilekçe verirse, haciz işlemi devam eder. Emekli bütün başvurularına rağmen maaşına konulan bloke veya haczi kaldırtamamış ise dava açma hakkına sahiptir.
Dul ve Yetim Aylıklarının Durumu
Dul ve yetim aylıkları da haciz ve bloke işlemlerinden muaf hesaplardır. Dul ve yetimlerin korunması amacıyla bu maaşlardan da herhangi bir kesinti yapılması yasaklanmıştır. Bu maaşlara konulan blokeler ve hacizler de aynı emekli maaşlarında olduğu gibi kaldırılır. Aksi halde dul ve yetim aylığı alanların da yasal yollara başvurma hakları saklıdır. Ancak maaş sahibinin rızası olması durumunda haciz işlemi devam edebilir.
Varlık Şirketlerinin Durumu
Yeni yeni ismi duyulmaya başlanan kurumlardan biri de varlık şirketleridir. Varlık şirketleri, bankalardan borç dosyalarını belirli bir komisyon karşılığında alan ve bunları tahsil eden firmalardır. Bu şirketlerin yapısının bankacılık kanunuyla düzenlenmesi onları tahsil konusunda yetkili hale getirmiştir. Varlık şirketleri maaşa haciz koyabilir mi diye soranlar için, cevabımız ne yazık ki evet olacaktır. Bu şirketlerin de haciz işlemi uygulama hakları vardır. Ancak yine koyabilecekleri haciz, yasa ile belirtilen oranın dışında olamaz. Bu oranın dışında haciz işlemi uygulanması durumunda borçlunun itiraz etme hakkı doğar. Ancak borçlunun ve varlık şirketinin anlaşma yapması halinde daha yüksek miktarda haciz işlemi uygulanabilir.